Patates Yetiştiriciliği: 2024 (Güncel) Maliyeti ve Daha Fazlası

Patates yetiştiriciliği artan dünya nüfusu ile birlikte daha da önemli bir hale geldi.  Niye mi? 

Patatesin içeriğinde bulunan nişasta, protein, B1, B2 ve C vitaminleri ile bazı mineral maddeler; patatesin tahıllardan sonra  en çok  tüketilmesine olanak sağladığı için.

Yakın geçmişte patates yetiştiriciliği tek bir konu olarak ele alınırken, günümüzde ise mor patates yetiştiriciliği ve tatlı patates yetiştiriciliği şeklinde daha da spesifik bir hale getirilmiştir.

Dünya çapında patates ticareti en çok Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasında yapılmaktadır. Dünya patates verimi ortalama 2.177 kg/da iken ülkemizde ise 3.514 kg/da’dır.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’nun 2020 yılındaki açıkladığı verilere göre dünya patates üretiminde Türkiye %1’lik pay ile 16. sırada yer almaktadır.

Patates Yetiştiriciliği

Patatesin değişik iklimlere adaptasyonun kolay, ucuz, birim alandan alınan veriminin fazla ve yüksek besin değerine sahip olması gibi artıları ülkemizde değişik coğrafyalarda ekilmesine olanak sunmuştur.

Türkiye’de patates ihracatı sofralık yapılmasından ziyade karlılığı daha yüksek dondurulmuş ve işlenmiş ürün olarak yapılmasının önü açılmalıdır. Gerekli teşvik ve yönlendirilmeler ile patatesin  ekonomik  değeri artırılmalıdır.

Bu yazımda aşağıda detaylarına yer verdiğim başlıklar şu şekilde olacak:

Patates İlk Nerede Bulundu?

Patatesin ilk nerede bulunduğuna dair yapılan araştırmalar patatesin günümüzden yaklaşık 7.000 ile 10.000 yıl öncesine kadar tarihlendirildiğini göstermektedir.

Patates yetiştiriciliğinin ilk yapıldığı, patatesin ilk bulunduğu yer olarak Güney Amerika’nın batısındaki Peru Cumhuriyeti kabul edilmektedir. Bu bitkinin kökeninin Güney Amerika Peru Sahilleri ve And Dağları’nı da içine alan Şili’den Meksika’ya kadar uzanan geniş bir alan olduğu kabul edilmektedir.

Patates Yetiştirme Koşulları

Patates yetiştirme koşulları ülkemiz açısından değerlendirildiğinde son derece uygun bir iklim yapısına sahip olduğumuzu söylemek yanlış olmaz.

Tüik’in 2021 yılı resmi rakamlarına göre Türkiye’de patates yetiştiriciliği 73 şehirde yaklaşık 139 bin hektar (ha) alanda 5,1 milyon ton olarak gerçekleştiği görülmektedir. Patates yeterlilik derecesi %106,5 ve kişi başına tüketim ise 51,3 kg’dır.

Tüik’in açıkladığı 2021 yılı verilerine göre Konya, Niğde, Afyonkarahisar ve Kayseri patates üretiminde ilk dört il olmuştur. Bu dört şehir ülke üretiminin %45’ini, patates yetiştiriciliği yapılan alanların ise %41’ini oluşturmaktadır.

Patates yetiştirme koşulları diğer tüm bitkilerde olduğu gibi toprağın yapısına göre değişlik gösterir. Hangi toprak yapısına sahip araziniz olursa olsun hızlı çimlenme ve kuvvetli kök gelişimi için toprak çok iyi işlenerek hazırlanmalıdır.

Ağır bünyeli yani killi topraklarda patates yetiştirilmesi çok tercih edilmemelidir.  Hafif yani kumlu topraklar ilkbaharda yüzeysel sürülerek ekime hazırlanmalıdır.

Patates Yetiştirmenin Püf Noktaları

Patates yetiştirmenin püf noktalarını bilmenizde yarar var. Patates, yeşil mahsul dediğimiz diğer baharlıklar gibi fazla bakım isteyen bir bitkidir. Hayat kurtaran birkaç ipucu başarılı bir patates yetiştirmenizi büyük ölçekte garanti altına alacaktır. İşte patates yetiştirmenin püf noktaları:

Patates Ekimi Ne Zaman?

Patates ekim zamanı olarak toprak ısısının 8-10 °C’yi bulduğu, geç donların bittiği bahar ayları gösterilebilir. Aşağıdaki tabloda belirtilen patates ekimi zamanı olan aylar iklim değişikliği ile birlikte dönemsel değişikler gösterecektir, bu hususun göz önünde bulundurulmasında yarar var. 

(Patates Ekimi Ne Zaman)

Patates Ekimi Nasıl Yapılır?

Patates ekimi elle ya da makine ile yapılabilir. Patates ekiminde tohum olarak kullanılan materyal pazardan marketten aldığımız herkesin bildiği patatesin kendisidir. Yani patates ekerken ihtiyacımız olacak tohumluk patates yumrularıdır.

Tohumluk olarak kullanılacak yumrular tohumluk amacıyla ekilecekse 28-35 mm çapında, normal üretim için ekilecekse 35-60 mm çapında olması yeterli olacaktır. Üretimde kesinlikle virüsten ari sertifikalı tohumluk kullanmanızı öneririm.

Hangi amaçla yetiştiriciliğe başlamayı planlıyorsanız o yönde tohumluk seçmelisiniz. Demem o ki üretiminizin sofralık veya kızartmalık olmasına göre uygun ve ideal bir tohumluk çeşit belirlemeniz gerekir.

Patates yetiştiriciliğinde kullanılacak yumrunun iriliğine göre dekara  200-250 kg  tohumluk gereklidir.

Patates yumrularının ekim mesafeleri bölgelere göre değişkenlik gösterebilir. Patates ekimi sıra arası 70-75 cm ve sıra üzeri 20-40 cm ideal oranlardır. Burada bir detay daha vereyim: iki karık arası mesafe kumlu topraklarda 60-65 cm, ağır topraklarda 70-80 cm olacak şekilde belirlenmesi uygun olacaktır.

Patates tohumluklarının toprağa bırakılacağı derinlik yüzeysel ekimde 2 cm, derin ekimde 5 cm’dir. Yüzeysel ekim yapılan yumruların üzerine en az 15 cm, derin ekim yapılanlara ise 10 cm yüksekliğinde toprak bırakılarak sırt yapılması gerekir.

Sırt yapılma zamanı birçok değişkene göre belirlenebilir. Farklı nedenlerden dolayı patates boğazları için yapılması zorunlu olan sırtların yapılma zamanını aşağıdaki şartlara göre planlamanız gerekir:

Sulama

Patates suya  en çok  çiçeklenmeden önceki 20 gün ile yumru yapmaya başladığı zamana kadar geçen dönemde ihtiyaç duyar.

Patates yetiştiriciliğinde sulama yeterli ve düzenli yapılmazsa verim kaybı, memeli ve çatlak yumrular, yumru içinde boşluk ve kararmalar gibi problemler kendini gösterir.

Patates tarımında en uygun sulama tekniği yağmurlama ve damlama sulama yöntemleridir. Patates bitkisinin alt yaprakları solup sararmaya başladığında sulama vaktinin geldiği anlaşılır.

Mevsim koşullarına göre 2 ile 5 arasında sulama yapılabilir. Toprağın kimyasal yapısına göre 15-25 günde bir sulama yapmak gerekir. Son sulamadan 7-10 gün sonra hasada başlanabilir.

Gübreleme

Patates gübreleme programını kolay anlaşılabilmesi için tablo olarak aşağıdaki gibi hazırladım:

(Patates Gübreleme Tablosu)

1 Dönüm Patates Maliyeti

Maliyet hesabı yaparken her şeyi maksimumdan hesapladım ki en gerçekçi haliyle analiz yapmanız mümkün olsun diye.

1 dönüm patates maliyetini hesaplarken ekim yapacağınız araziyi de kiralayacağınızı varsayarak dekara 2.500 TL kira bedeli yazdım. 17.500 TL olan 1 dönüm patates maliyeti içerisinde arazi kirası da mevcuttur.

Bahsettiğim rakamlar Konya ve Aksaray illerine göre belirlenmiş olup, dönüm tabirinden maksadım dekar yani 1000 m² alandır.

1 Patatesten Kaç Patates Çıkar?

1 patatesten kaç patates çıkar? ifadesi çok genel olup sık veya seyrek ekilişe göre, çeşit özelliklerine göre, kültürel işlemlerin tam ve zamanında yapılıp yapılmadığına göre değişiklik gösterir.

1 Dönüm Patates Verimi

1 dönüm patates verimi çiftçiden çiftçiye bölgeden bölgeye değişiklik gösterecektir. Peki 1 dönümden ne kadar patates çıkar?

Dönüm başına ortalama 4 ton patates çıkar. Sahadaki tecrübelerime dayanarak 1 dönüm patates veriminin 3200-5200 kg/da arasında değiştiğini rahatlıkla söyleyebilirim.

1 dönümden ne kadar patates çıkar? diye bahsederken dönümden kastım dekar yani 1000 m² alandır.

Farklı tarımsal başlıklar için tarimmemleketi.com ana sayfasını inceleyebilirsiniz.

# İlginizi Çekebilir

Patates Fiyatları Nadas Nedir? Münavebe Ne Demek? 1 Dönüm Güneş Enerjisi Maliyeti