Arpa yetiştiriciliği modern tarım teknikleriyle günümüzde daha verimli hale getirilerek hem ekonomik kazanç sağlamak hem de sürdürülebilir tarımı desteklemek için büyük bir öneme sahiptir.
Toprak hazırlığından ekime, gübrelemeden hastalıklarla mücadeleye kadar birçok aşamayı içeren arpa yetiştiriciliği, dikkatli planlama ve doğru uygulamalarla yüksek verim elde etmeyi mümkün kılar.
Siz de arpa yetiştiriciliği ile ilgileniyor bu değerli tahılı yetiştirerek verimli bir hasat elde etmek istiyorsanız, bu rehberde ihtiyacınız olan tüm bilgilere ulaşabileceksiniz. İçeriğimizde değinilecek diğer alt başlıklar ise şu şekilde olacak:
- Arpa Yetiştiriciliği
- Arpa Nerede Yetişir?
- Arpa Ne Zaman Ekilir?
- Kışlık Arpa Ne Zaman Ekilir?
- Yazlık Arpa Ne Zaman Ekilir?
- Arpa Dekara Ne Kadar Ekilir?
- Arpa Kaç Günde Çimlenir?
- Arpa Kardeşlenme Dönemi Ne Zaman?
- Arpa Üst Gübre Ne Zaman Atılır?
- Arpa Hastalıkları
- 1 Dönümden Ne Kadar Arpa Çıkar?
- 1 Kile Arpa Kaç Kg?
Arpa Yetiştiriciliği
Arpa yetiştiriciliği için uygun toprak hazırlığı oldukça önemlidir. Ekimden önce toprak işleme işlemleri toprağın havalanmasını, drenajını ve iyi bir tohum yatağının hazırlanması amacıyla yapılır. Bu işlemler arasında sürüm, tırmıklama ve toprak düzleştirme de yer alır.
Genellikle sonbahar veya erken ilkbahar aylarında ekim yapılır. Ekim hububat mibzeri kullanılarak yapılır ve ekim derinliği genellikle 2-5 cm arasındadır. Yanlış toprak hazırlığı veya yanlış ekim zamanı önemli verim kayıplarına neden olabilir. Tohum kalitesi, çimlenme oranı ve bitki gelişimini doğrudan etkiler, bu yüzden kaliteli tohum seçimi çok önemlidir.
Toprak hazırlığı ve ekim, arpa yetiştiriciliğinin temel aşamalarından olup, başarılı bir hasat için büyük önem taşır. Öte yandan toprak analizinin de toprağın besin madde içeriğini belirlemek ve gübreleme ihtiyacını saptamak için gerekli olduğu da unutulmamalıdır.
Uygun toprak işleme, gübreleme ve ekim teknikleri, arpanın sağlıklı büyümesi ve yüksek verim elde edilmesi için şarttır.
Arpa Nerede Yetişir?
Arpa, dünyanın birçok bölgesinde yetiştirilen dayanıklı bir tahıldır. Genellikle ılıman iklimlerde ve soğuk kışlara sahip bölgelerde başarılı bir şekilde yetiştirilir.
Arpanın yetiştirilebilmesi için yeterli güneş ışığı ve uygun sulama şartlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak arpa, buğday kadar seçici değildir ve farklı toprak türlerinde yetişme kapasitesine sahiptir. Bu adaptasyon yeteneği, arpanın dünyanın dört bir yanında geniş bir coğrafi alana yayılmasını sağlamıştır.
Toprak yapısı bakımından iyi drene edilmiş, hafif alkali veya nötr pH’lı topraklar idealdir. Ancak arpa, çeşitli toprak koşullarına uyum sağlayabilir, bu da onu çeşitli coğrafi bölgelerde yetiştirilebilir kılar.
Özetle, arpanın coğrafi dağılımı oldukça geniştir. Soğuk kışlara dayanıklılığı ve çeşitli toprak koşullarına adaptasyon yeteneği, onu dünya genelinde birçok bölgede yetiştirilebilir kılmaktadır. Yeterli güneş ışığı ve uygun sulama sağlandığı takdirde, arpa verimli bir şekilde yetiştirilebilir. Bu geniş uyum sağlama kapasitesi, arpayı önemli bir gıda ve yem kaynağı yapar.
Dünyada en fazla arpa üreten ülkeler arasında Rusya, Avustralya, Fransa, Kanada ve Ukrayna yer almaktadır. Bu ülkeler, arpa yetiştiriciliği için uygun iklim koşullarına ve geniş ekilebilir alanlara sahiptirler. Ayrıca, bu ülkelerde arpa yetiştiriciliği konusunda uzun yıllara dayanan deneyim ve gelişmiş tarım teknolojileri mevcuttur.
Üretim miktarları, yıllık iklim değişikliklerine ve pazar taleplerine göre değişiklik gösterse de, bu ülkeler dünya arpa üretiminde önemli bir paya sahiptir. Bu ülkelerin başarılı arpa yetiştiriciliğinin temelinde uygun iklim koşulları, verimli topraklar ve gelişmiş tarım teknikleri yatmaktadır.
Kısacası, arpa üretiminde önde gelen ülkeler, iklim, toprak ve tarım teknolojisi açısından elverişli koşullara sahiptir. Rusya, Avustralya, Fransa, Kanada ve Ukrayna gibi ülkeler, dünya arpa üretiminde önemli rol oynarlar ve bu üretimlerini çeşitli faktörler etkiler. Bu ülkelerdeki üretim, dünya arpa piyasasını büyük ölçüde etkiler.
Türkiye, arpa yetiştiriciliğinde önemli bir yere sahiptir. Ülkemizin çeşitli coğrafi bölgelerinde, iklim koşullarına uygun olarak arpa ekimi yapılmaktadır. Özellikle İç Anadolu Bölgesi, Ege Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde arpa üretimi yaygındır.
Türkiye’de yetiştirilen arpa, hem iç tüketimde hem de ihracatta önemli bir rol oynar. Arpa, hayvan yemi olarak da geniş çapta kullanılır. Yüksek verim elde etmek için modern tarım teknikleri ve kaliteli tohum kullanımı yaygınlaşmaktadır.
Türkiye’nin coğrafi yapısı ve iklim koşulları, arpa yetiştiriciliği için uygun ortamlar sunmaktadır. Ülkemizdeki arpa üretimi, hem iç tüketimi karşılamakta hem de ihracatta önemli bir yer tutmaktadır. Hayvan yemi olarak da büyük öneme sahip olan arpa, Türkiye tarımında önemli bir üründür.
Arpa Ne Zaman Ekilir?
Arpa ekim zamanı arpanın çeşidine ve bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak değişir. Genel olarak arpa sonbahar ekimi (kışlık) ve ilkbahar ekimi (yazlık) olmak üzere iki farklı zaman diliminde ekilir.
Arpa ekim zamanı olarak genellikle, kışlık ekim tercih edilir. Sonbahar ekiminin avantajları arasında daha uzun bir büyüme süresi, daha yüksek verim potansiyeli ve kışın don olaylarına karşı daha yüksek tolerans bulunur.
Sonbahar ekiminde önemli olan, arpanın kıştan önce yeterli kök gelişimini sağlaması ve don olaylarına karşı dayanıklı olmasıdır. Bu nedenle, ekim zamanlaması bölgenin iklim özelliklerine göre dikkatlice belirlenmelidir. Erken ekim, yüksek verim potansiyeli sunarken, geç ekim don olaylarına karşı daha hassastır.
Ancak üzerinde asıl durmamız gereken bir husus var. Klasik olan ekim dönemi istisnalar hariç kışlık ekimdir. Fakat tohum ve gübrenin tedarik edilememesi, kış mevsiminin erken gelmesiyle ekimin yapılamaması gibi özel durumlarda ise yazlık ekim kaçınılmaz olacaktır.
Arpa ekimi öncesinde toprak hazırlığı, verim üzerinde oldukça etkilidir. Toprak işleme işlemleri, toprak yapısının iyileştirilmesi, yabancı ot kontrolü ve su tutma kapasitesinin artırılması için önemlidir. Derin sürüm, toprak havalanmasını ve kök gelişimini desteklerken, tırmıklama ise toprak yüzeyini düzleştirir ve tohum yatağını hazırlar.
Toprak analizleri ile toprak pH seviyesi ve besin madde içeriği belirlenerek, gübreleme programı buna göre düzenlenmelidir. Bu sayede, arpa bitkisinin optimum besin alımı sağlanır ve sağlıklı bir büyüme desteklenir.
Arpanın optimum büyümesi için toprak pH seviyesi 6.0-7.0 aralığında olmalıdır. Bu aralıkta, bitki besin elementlerini daha kolay emer ve sağlıklı bir gelişim gösterir. Toprak pH seviyesi bu aralığın dışında ise, toprak düzenleyicileri kullanılarak ayarlanmalıdır.
Kışlık Arpa Ne Zaman Ekilir?
Kışlık arpa bölgenin iklimine bağlı olarak genellikle sonbaharda eylül ile kasım ayları arasında ekilir. Kışlık arpa ekimi ılıman iklimlerde eylül sonu ekim ortası yapılırken soğuk iklimlerde ise ekim sonu kasım başında yapılmaktadır.
Kışlık arpa kışa güçlü bir şekilde girmesi için ekimden sonra belirli bir büyüme dönemine ihtiyaç duyar. Toprak sıcaklığı 8-10 °C civarında olduğunda ekim yapılmalıdır. Çok erken ekildiğinde aşırı büyüyerek soğuk zararına uğrayabilir, geç ekildiğinde ise yeterince kök ve kardeşlenme yapamaz.
Bulunduğunuz bölgeye göre en uygun ekim zamanını belirlemek için yerel tarım kuruluşları veya hava durumu verilerini takip etmek faydalı olacaktır.
Yazlık Arpa Ne Zaman Ekilir?
Yazlık arpa kışlık arpaya göre daha kısa sürede yetişir ve soğuklara dayanıklılığı daha düşüktür. Bu yüzden genellikle ilkbaharda, Şubat ile Nisan ayları arasında ekilir. Yazlık arpa ekimi ılıman bölgelerde şubat sonu mart başı yapılırken soğuk bölgelerde ise mart sonu nisan başında yapılmaktadır.
Toprak sıcaklığı 5-10 °C aralığındaysa yazlık ekim için idealdir. Arpa tarlası nemli ve işlenebilir durumda olmalıdır.
Eğer yazlık arpa geç ekilirse, yüksek sıcaklıklar nedeniyle büyüme süresi kısalır ve verim düşer. Bu yüzden bulunduğunuz bölgenin hava koşullarını dikkate alarak ekim zamanını belirlemek önemlidir.
1 Dönüme Kaç Kilo Arpa Ekilir?
1 dönüme ekilecek arpa miktarı kullanılan çeşide, toprak yapısına ve ekim yöntemine göre değişiklik gösterse de genel olarak 18-22 kg arasında değişir. 1 dönüm arazi 1000 m² alanı ifade etmektedir.
Detaylı ekim miktarları kışlık arpada 20-22 kg/dönüm, yazlık arpada ise 18-20 kg/dönüm olarak genellenebilir.
Sıra arası ekimde tohum miktarı biraz azalırken, serpme ekimde artabilir. Verimli ve iyi hazırlanmış toprakta daha az tohum yeterli olur.
Küçük taneli çeşitlerde daha az, iri taneli çeşitlerde biraz daha fazla tohum kullanılır. (Bkz. Arpa Çeşitleri)
Kaliteli tohumlarda çimlenme oranı yüksek olacağı için daha az tohum yeterli olabilir.
Verimi artırmak için sertifikalı tohum kullanmak, uygun gübreleme yapmak ve ekim derinliğini 3-5 cm arasında ayarlamak önemlidir.
ÇKS kaydı olan yetiştiriciler sertifikalı tohum aldıkları faturalarını il veya ilçe tarım müdürlüklerine teslim etmeleri halinde “Sertifikalı Tohum Kullanım Desteği” nden yararlanacaklardır. Arpa dekara 23 kg olarak sertifikalı tohum kullanım desteğine tabiidir.
Arpa Kaç Günde Çimlenir?
Arpa ekimden sonra genellikle 5-10 gün içinde çimlenir. Arpa çimlendirme ideal koşullar sağlanırsa bir hafta içinde gerçekleşir ve yeni filizler toprak yüzeyinde kendini göstermeye başlar.
Arpa Kardeşlenme Dönemi Ne Zaman?
Arpa bitkisi çimlenmeden sonra yaklaşık 3-5 hafta içinde kardeşlenme dönemine girer.
Ilıman ve uygun sıcaklıkta (10-15°C) kardeşlenme hızlı başlar. Soğuk hava şartlarında kardeşlenme süresi uzayabilir. Kışlık arpa daha fazla kardeşlenme yapar, çünkü uzun bir gelişim sürecine sahiptir. Yazlık arpa ise daha kısa sürede büyüdüğü için kardeşlenme süresi daha kısa olabilir.
Azotlu gübreleme özellikle ekimden sonra kardeşlenmeyi artırır. İyi hazırlanmış toprak ve yeterli nem güçlü kardeşlenmeyi teşvik eder.
Kardeşlenme, bitkinin verimini doğrudan etkiler. Ne kadar çok güçlü kardeş oluşursa, o kadar fazla başak meydana gelir ve verim artar. Bu nedenle, erken dönemde uygun gübreleme ve bakım yapılması önemlidir.
Arpa Üst Gübre Ne Zaman Atılır?
Arpada üst gübreleme zamanı bölgenin iklim koşullarına ve ekim zamanına bağlı olarak değişir. Ancak genel olarak:
İlk üst gübreleme bitki kardeşlenme döneminde yapılır. Türkiye’de genellikle Şubat – Mart ayları arasında uygulanır. İkinci üst gübreleme sapa kalkma döneminde (bitki boyu 10-15 cm olduğunda) uygulanır. Bu genellikle Mart – Nisan aylarına denk gelir.
Amonyum sülfat (21-0-0) veya Üre (46-0-0) tercih edilir. Eğer toprakta azot eksikliği varsa, üst gübreleme için ürede bölünmüş doz uygulaması yapılabilir. Kardeşlenme döneminde amonyum sülfat, sapa kalkma döneminde üre daha uygun olur.
Bölgenizdeki hava şartlarını ve toprak analiz sonuçlarını dikkate alarak en uygun gübreleme zamanını belirlemek için ziraat mühendislerinden destek alabilirsiniz.
Arpa Hastalıkları
Arpada sık görülen hastalıklar genellikle mantar, bakteri ve virüs kaynaklıdır. İşte en yaygın arpa hastalıkları ve belirtileri:
1. Mantar Hastalıkları
a) Külleme (Blumeria graminis f. sp. hordei): Yapraklarda beyaz, unumsu bir tabaka oluşur. Bitkinin gelişimini yavaşlatır, verim düşer.
b) Pas Hastalıkları (Puccinia türleri)
- Kahverengi pas (Puccinia hordei): Yapraklarda kahverengi püstüller oluşur.
- Sarı pas (Puccinia striiformis): Yapraklarda sarı çizgisel lekeler görülür.
c) Arpa Yaprak Lekesi (Pyrenophora teres): Yapraklarda kahverengi ve siyah lekeler oluşur. Şiddetli enfeksiyonlarda yapraklar kuruyabilir.
d) Kök ve Kök Boğazı Çürüklüğü (Fusarium, Bipolaris, Rhizoctonia türleri): Bitki zayıf gelişir, kökler kahverengileşir ve çürür.
e) Kömür Hastalığı (Ustilago nuda ve Ustilago hordei): Başakların siyah, kömür gibi bir yapı almasıyla fark edilir.
2. Bakteriyel Hastalıklar
a) Bakteriyel Çizgi Hastalığı (Xanthomonas translucens pv. hordei): Yapraklarda sarı-kahverengi çizgiler görülür. Şiddetli durumlarda yapraklar kuruyup ölür.
3. Virüs Hastalıkları
a) Arpa Sarı Cücelik Virüsü (Barley Yellow Dwarf Virus – BYDV): Yapraklarda sararma, cüceleşme ve verim kaybı yapar. Yaprak biti gibi vektörler aracılığıyla yayılır.
b) Arpa Mozaik Virüsü (Barley Stripe Mosaic Virus – BSMV): Yapraklarda şerit şeklinde klorotik lekeler oluşur.
Arpa Hastalıklarıyla Mücadele Yöntemleri
- Dayanıklı tohum kullanımı
2. Ekim nöbeti uygulanması
3. Tohum ilaçlaması (fungusit ile)
4. Zararlı vektörlerle mücadele (özellikle yaprak bitleri ve beyaz sinekler)
5. Dengeli gübreleme ve uygun tarımsal uygulamalar
1 Dönümden Ne Kadar Arpa Çıkar?
1 dönüm kıraç yani kuru tarımın yapıldığı arpa tarlasından 300 – 450 kg arpa çıkar. Yüksek verimli tohum kullanılan sulu bir arpa tarlasından ise 1 dönüme 600 – 800 kg arasında arpa alınabilir.
1 Kile Arpa Kaç Kg?
1 kile arpanın kaç kilo geldiği bölgeden bölgeye değişmektedir. Genel olarak 25 kg olarak kabul edilir ve bölgelere göre 21-32 kg arasında değişmektedir.
Örnek olması açısından Konya ve Aksaray gibi şehirlerde 1 kilenin yaklaşık 196 kg’a denk geldiğini söyleyelim. Konya da 12 teneke 1 kileye eştir. Yine aynı şekilde 24 şinik 1 kileye eştir. Unutulmamalıdır ki buğday arpadan daha ağırdır. 12 teneke buğday 1 kile yani ortalama 190-196 kilo gelirken, 12 teneke arpa 1 kile yani ortalama 150-160 kilo gelmektedir.
Umarız sizin için ideal olan ekolojik şartlarda arpa yetiştiriciliğinde katma değerinizi artırırsınız.
En güncel makaleler için tarimmemleketi.com ana sayfasını inceleyebilirsiniz.
